2022 Yılında İkinci El Piyasasında Araba Fiyatları Nasıl Değişti, Otoendeks Analizi

Acaba 2022 yılında ikinci el araç fiyatları nasıl değişmiştir? Kaç ay çalışsam bir araç sahibi olabilirim, araç fiyatlarının yatırım araçları karşısındaki durumu nedir?

Otoendeks olarak, her ay ikinci el otomobil fiyat endeksi ilan edilmektedir. İkinci el otomobil fiyat endeksi, her ay ikinci el araba piyasasındaki fiyat artış ve azalışını raporlamak maksadıyla hesaplanmaktadır.

Toplam satış adetlerine göre ağırlıklı ortalama alınarak son ayın araç satış fiyatları hesaplanır. Sonrasında bir önceki aya göre fiyattaki artış/azalış oranı bulunur. Bulunan bu artış/azalış oranı son ayın ikinci el otomobil fiyat endeks değerine uygulanarak yeni ayın ikinci el otomobil fiyat endeksi bulunur. Böylelikle ikinci el araba piyasasındaki fiyat değişimini belirli bir markaya ve modele bağlı kalmaksızın fikir sahibi olma ve takip etme imkanı elde edilmiş olunuyor.

01.01.2018 tarihi itibariyle endeks 100 puandan başlamaktadır. Daha sonra ortalama fiyat değişimi oranına göre 100 puan arttırılarak ya da azaltılarak ilgili aydaki otomobil fiyat endeksi hesaplanmaktadır. Böylece her ay ortalama araç fiyatları belirlenmiş olur, yani 100 puan değerindeki bir aracın aylık fiyat değişimi piyasa şartları dikkate alınarak tespit edilmektedir.

Bu yazımızda Aralık 2021’de piyasa değeri 500.000 TL olan bir aracın 2022 yılındaki seyrini inceleyeceğiz. Otomobil fiyat endeksi kullanılarak 500.000 TL değerindeki aracımızın piyasadaki fiyat değişimi belirlenecektir.

Aracın 2022 yılındaki fiyat değişimi aşağıdaki grafikte mavi çizgiyle göstermektedir. Örnekleme yaptığımız aracın nisan-temmuz ayları arasında fiyat artış hızı diğer aylara göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Endeks değeri  yılbaşından nisan ayına kadar neredeyse yatay devam etmiş, temmuz ayından sonrada bu davranışını sürdürmüştür.

Daha önce yaptığımız analizlerde olduğu gibi yılın ilk aylarında araç fiyatları fazla değişmiyor. Ancak baharla birlikte araç fiyatlarının arttığı görülüyor. Eğer çok sık araç değiştiriyorsanız araç almak için en iyi dönemin nisan-mayıs ayları olduğu, satmak için ise en iyi dönemin temmuz-ağustos ayları olduğu görülüyor.

Grafikte ayrıca dolar kuru, altın ve enflasyon karşısında arabamız değer kazanmış mıdır sorusun cevabı da mevcut, grafikte sarı renkli çizgiler 2021 sonunda araç için ayırdığımız 500.000 TL ile altın alınsaydı şimdi kaç TL olurdu sorusunun cevabını veriyor. Yeşil renkli çizgi 500.000 TL ile alınan doların şimdi kaç TL olduğunu göstermekte, aynı şekilde turuncu çizgi de euro’nun seyrini gösteriyor. Kesikli çizgiler ise bu paranın enflasyonla birlikte artışını gösteriyor. Eğer Aralık 2021 de araç almak yerine bu parayla altın alınsaydı bugün itibarıyla paramız 703.000 TL, dolar alınsaydı 702.000 TL, euro alınsaydı 660.000 TL olacaktı. Aracımızın değeri ise geçen bu süre içinde 773.000 TL oldu. Aracımızın değeri incelediğimiz tüm yatırım araçları karşısında daha fazla artmış durumdadır.

500.000 TL’nin enflasyon oranında nemalandığı ele alınırsa; yukarıdaki grafikte kesikli çizgiler Aralık 2021’deki 500.000 TL’nin enflasyon karşısında değişimini göstermektedir. TÜFE’deki oran dikkate alınınca 500.000 TL’nin yıl sonundaki değeri 821.000 TL olmakta, ÜFE’de bu tutar 988.000 TL olmaktadır. 500.000 TL’ye aldığımız ikinci el otomobil fiyat endeksindeki değişimin dolar, euro ve altın karşısında değer kazandığı, ancak enflasyon karşısında değer kaybettiğini görüyoruz.

Aşağıdaki grafikte incelediğimiz parametrelerin değişim yüzdeleri görülmektedir. Bu grafikteki verilere göre 2022 yılı süresince otomobil fiyat endeksi %54,7; altın fiyatları %40,7; dolar kuru %40,3;  euro kuru %32,1 ; TÜFE %64,3; ÜFE %97,7 oranlarında artmıştır.

Aşağıdaki grafikte örnek aracımızı almak için gerekli döviz ve altın miktarı görülmektedir. Burada 500.000 TL’lik araç fiyatının her ay otomobil fiyat endeksine göre arttığı varsayılıyor, ilgili ay elde edilen araç fiyatının dolar, euro ve altın cinsinden karşılığı hesaplanıyor. Nisan-mayıs aylarına kadar örnek aracımızı almak için gerekli döviz ve altın miktarı azalırken haziran ayıyla birlikte gerekli döviz miktarı artmaktadır. Bu durumu son aylarda TL’nin değerlenmesiyle açıklayabiliriz.

Araç fiyatlarının kur ve enflasyon verilerine göre değişimini gördük peki alım gücü açısından durum nedir? 2022 yılında acaba araç alım gücümüz nasıl değişti? Bunun için 2022 yılındaki memur maaşlarını derledik. Peki kaç aylık maaşla aracımızı satın alabiliyoruz? Cevabı aşağıdaki grafikte bulunuyor. Bu grafikte dört meslek sahibi de memur olduğu için maaşları aynı oranda artıyor, bu nedenle grafiklerin formları aynıdır.

Mayıs ve temmuz aylarındaki dalgalanmayı dikkate almazsak araç alım gücü açısında dönemsel olarak 3-4 aylık farklılıklar olduğu görülüyor. Mart ayına kadar alım gücünde ciddi bir değişiklik gözlenmez iken nisan ayıyla birlikte haziran ayına kadar alım gücünde ciddi bir düşüş yaşanıyor. Temmuzda gelen maaş artışıyla alım gücü artıyor. Temmuzdan sonra ise alım gücünün tedrici olarak azaldığı görülüyor.

Yıl içindeki ortalamalarına bakıldığında 32 aylık profesör maaşıyla örnek aracımızı satın alabilirken, doktor maaşıyla 44 ay, mühendis maaşıyla 51 ay, öğretmen maaşıyla 70 ay gerekli olmaktadır.